Roll-Bond Evaporatör Nedir? ve Tamiri Nasıl Yapılır ?
Buzdolabınızın Arkasındaki O Beyaz Plaka Roll-Bond Evaporatör !
Eski tip buzdolaplarının buzluk kısmına veya yeni nesil dolapların arka duvarına baktığınızda gördüğünüz o beyaz, kanallı metal plakanın adı Roll-Bond Evaporatör dür.
Fin-and-Tube (Bakır boru + Alüminyum kanatçık) sistemlerin aksine, Roll-Bond teknolojisi, gazın dolaşacağı kanalların sonradan boru döşenerek değil, metalin kendi içinden şişirilerek oluşturulduğu özel bir mühendislik harikasıdır. Peki, iki metal levha nasıl tek parça haline gelir ve o kanallar nasıl açılır?
1. Roll-Bond Evaporatör Nedir ve Nasıl Üretilir?
Roll-Bond (Haddeleme ile Yapıştırma), iki alüminyum levhanın yüksek basınç ve sıcaklık altında moleküler düzeyde birbirine kaynaması işlemidir.
Süreç şöyle işler:
- Temizlik: İki adet ham alüminyum levha kimyasallarla temizlenir.
- Serigrafi (Baskı): Levhalardan birinin üzerine, soğutucu gazın geçeceği kanal yolları Grafit (Kurşun kalem ucu tozu gibi düşünülebilir) ile çizilir. Grafitin özelliği, yapışmayı engellemesidir.
- Haddeleme (Sıcak Pres): İki levha üst üste konur ve sıcak silindirlerin arasından geçirilir. Yüksek basınçla alüminyumlar birbirine kaynar (tek parça olur). Ancak grafit sürülen yerler yapışmaz.
- Şişirme: Levha presin ucuna bağlanır. Grafitli kanalın ucundan yüksek basınçlı hava (veya hidrolik sıvı) basılır. Yapışmayan kısımlar balon gibi şişerek gaz yollarını oluşturur.
2. Kullanım Alanları ve Çeşitleri
Roll-bond teknolojisi sadece buzdolaplarında kullanılmaz:
- Ev Tipi Buzdolapları: Derin dondurucu bölmeleri ve arka soğutma panelleri.
- Güneş Enerjisi Kollektörleri: Termodinamik panellerde suyun ısınması için.
- Batarya Soğutma (EV): Elektrikli araç bataryalarının taban soğutma plakaları.
İki Tipi Vardır:
- Double Side (Çift Taraflı): Kanallar her iki yüzde de şişiktir.
- Single Side (Tek Taraflı): Bir yüzey dümdüzdür (buzdolabı duvarına yapışması için), sadece diğer taraf şişiktir.
3. Neden Bakır Boru Değil de Roll-Bond? (Avantajları)
Üreticilerin bu teknolojiyi vazgeçilmez bulmasının teknik sebepleri şunlardır:
- Isı Transfer Verimi: Boru ve plaka tek parça olduğu için (arada kaynak veya temas direnci yok), ısı transferi mükemmeldir.
- Esneklik: İstenilen şekil verilebilir (U şeklinde kıvrılabilir, kutu yapılabilir).
- Maliyet: Alüminyum, bakırdan çok daha ucuzdur çünkü seri üretimde (dakikada yüzlerce basılabilir) maliyeti düşürür.
- Sessizlik: Fan motoruna ihtiyaç duymadan (Statik Soğutma) çalıştığı için sessizdir.
4. Tekniker Köşesi: Roll-Bond Arızaları ve Tamiri
Bir HVAC teknikeri olarak sahada karşılaşacağınız en büyük sorun şudur: Müşteri buzları temizlerken bıçakla deldi.
Roll-Bond evaporatörler %99 Alüminyumdur. Alüminyum tamiri ise bakır kaynağına benzemez çünkü zordur.
A. Delinen Evaporatör Tamiri (Laco Stick Yöntemi)
Eğer delik küçükse ve sistem vakuma düşüp aşırı nem çekmediyse:
- Bölgeyi zımparalayın ve tinerle temizleyin.
- Sistemi hafifçe ısıtın (Alüminyumu eritmemeye dikkat!).
- Yeşil Tamir Çubuğu (Laco Stick) veya özel Alüminyum Epoksi kullanarak deliği kapatın.
- Uyarı: Alüminyum kaynağı yapmak zordur çünkü ısıyı çok hızlı dağıtır ve bir anda eriyip delik büyüyebilir.
B. Korozyon ve Gaz Kaçağı
Alüminyum, asidik ortamlara karşı dayanıksızdır. Özellikle limon, domates suyu gibi asitli gıdalar döküldüğünde zamanla iğne ucu kadar delikler (pitting korozyon) oluşur. Bu durumda tamir yerine değişim önerilir.
