Hastane Havalandırma Standartları 2025: Hava Değişim Katsayıları ve Basınç Dengeleri
Giriş: Görünmez Kalkan
Hastanelerde havada asılı duran partiküller ve mikroorganizmalar, hastalar için en az cerrahi hatalar kadar tehlikelidir. “Hastane Enfeksiyonu” (Nozokomiyal enfeksiyon) riskini sıfıra indirmek için iklimlendirme sistemi bir “Görünmez Kalkan” görevi görür.
Bu sistemin kalbi, doğru Hava Değişim Katsayısı (ACH) ve doğru Basınç Farkı (Pozitif/Negatif) ayarında atar. Peki, 2025 standartlarına göre hangi odada hangi değerler uygulanmalıdır?
1. Temel Kural: Hava Nereye Akmalı?
Hastane projelerinde sayısal değerlere geçmeden önce “Hava Akış Yönü” mantığını kavramak gerekir.
- Kural: Hava daima Temiz Alandan -> Kirli Alana doğru akmalıdır.
- Bunu sağlamak için temiz odalar Pozitif Basınç (+), kirli veya riskli odalar Negatif Basınç (-) altında tutulur.
2. Hastane Hava Değişim Katsayıları Hava Değişim Tablosu (2025)
Aşağıdaki değerler DIN 1946-4 ve Sağlık Bakanlığı İklimlendirme Rehberi baz alınarak hazırlanmıştır.
(Not: Taze hava oranı, toplam sirkülasyonun belli bir yüzdesidir. Tablodaki “Toplam Değişim” değerleri esastır.)
| Mekan / Oda Tipi | Min. Toplam Hava Değişimi (Kez/Saat) | Basınç Durumu | Filtrasyon |
| Ameliyathane (DIN 1946-4 Class I) | 20 – 25+ | Pozitif (+) | HEPA (H13/H14) |
| Yoğun Bakım (Genel) | 10 – 15 | Pozitif (+) | F7 + F9 / HEPA |
| Yeni Doğan Yoğun Bakım | 12 – 15 | Pozitif (+) | HEPA |
| İzolasyon Odası (Enfeksiyöz – Örn: Tüberküloz) | 12 | Negatif (-) | HEPA (Atışta) |
| İzolasyon Odası (Koruyucu – Örn: Yanık, Lösemi) | 12 – 15 | Pozitif (+) | HEPA (Üfleme) |
| Acil Servis (Bekleme/Koridor) | 10 – 12 | Nötr / Negatif | F7 + F9 |
| Sterilizasyon (Temiz Taraf) | 15 – 20 | Pozitif (+) | HEPA |
| Sterilizasyon (Kirli Taraf) | 10 – 15 | Negatif (-) | F7 + F9 |
| Laboratuvarlar (Genel) | 6 – 10 | Negatif (-) | – |
| Hasta Odaları (Normal) | 4 – 6 | Nötr | G4 + F7 |
3. Özel Durumlar ve Teknik Detaylar
A. Ameliyathaneler (Laminar Akış)
Ameliyathanelerde sadece havayı değiştirmek yetmez; havanın nasıl üflendiği de önemlidir.
- Laminar Akış (Dikey Üfleme): Hava, ameliyat masasının üzerine tavandan (HEPA filtreli difüzörlerden) dikey bir “duş” şeklinde inmelidir. Bu, cerrahi alandaki partikülleri hastaya değdirmeden yere doğru süpürür.
- Türbülanslı akış, ameliyathanelerde istenmez çünkü yerdeki tozu havaya kaldırabilir.
B. İzolasyon Odaları: Negatif mi, Pozitif mi?
Mühendislerin en çok karıştırdığı konudur:
- Hasta Etrafa Mikrop Saçıyorsa (Örn: Covid-19, Verem): Odayı Negatif Basınçta tutarız. İçerideki kirli hava koridora sızmaz, özel kanallarla ve HEPA filtreyle dışarı atılır.
- Hasta Dışarıdan Mikrop Kapmamalıysa (Örn: Kemoterapi, Yanık): Odayı Pozitif Basınçta tutarız. Koridordaki kirli hava içeri giremez.
C. HEPA Filtre Ömrü ve Manometreler
Bu odalarda filtrelerin kirlilik durumu hayati önem taşır. Her filtrenin arkasına bir Fark Basınç Anahtarı (DPS) veya Manometre konulmalı, kirlenen filtreler (basınç farkı arttığında) derhal değiştirilmelidir.
4. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Cevap: Hayır, DIN 1946-4’e göre şart değildir. Enerji tasarrufu için hava “karışım havası” olarak kullanılabilir ancak minimum %50 taze hava veya en az 1200 m³/h taze hava şartı (oda sınıfına göre) sağlanmalıdır. Ancak hijyenik klima santrali kullanılmalıdır.
Cevap: Temiz oda ile koridor arasında veya iki farklı bölge arasında genellikle 10 Pa (Pascal) basınç farkı istenir. Bu fark, kapı açıldığında bile hava akış yönünü koruyacak güçtedir.
5. Uzman Görüşü: 2025 Trendleri
Eskiden hastanelerde sadece ameliyathanelere önem verilirdi. Pandemiden sonra Acil Servis Bekleme Alanları ve Poliklinikler için de hava değişim katsayıları artırıldı. Artık “VRF + Taze Hava” çözümleri yerine, daha fazla %100 taze havalı santraller tercih ediliyor.
